11 Ocak 2011 Salı

Kartal Belirsizliği

http://spor.milliyet.com.tr/-besiktas-kartalini-degistirsin-/spor/spordetay/11.01.2011/1337783/default.htm

Yukarıdaki linkte geçen haber şöyle:

Beşiktaş’ın simge olarak Şah Kartalı’nı kullanması gerektiğini söyleyen Hacettepe Üniversitesi Öğretim Üyesi İlhami Kiziroğlu, “Çünkü bizde beyaz kafalı kartal yok” dedi.

HACETTEPE Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. İlhami Kiziroğlu, Türkiye’deki yırtıcı kuş türlerinin önemli bir bölümünün neslinin tükenme tehditi altında olduğunu vurgulayarak, Beşiktaş’ın simge olarak Amerikan Kartalı yerine Şah Kartalı’nı kullanması gerektiğini söyledi.

Kiziroğlu, “Beşiktaş Kulübü’nün simgesi beyaz kafalı Amerikan Kartalı. Başkan Yıldırım Demirören bu simgeyi nesli tükenme tehdidi altında olan Şah Kartal’la değiştirsin. Bizde beyaz kafalı kartal yok, bizde Şah Kartal var. Bunu simge olarak kullansınlar” dedi.

Hava Kuvvetleri Komutanlığı’nın simgesinin de beyaz kafalı Amerikan Kartalı olduğunu ifade eden Kiziroğlu, “Hatalıydı ve onu değiştirdiler. Bütün yazışmalarda o vardı, şu anda bizim Şah Kartal var” diyerek Beşiktaş’ın simgesinin değiştirilmesini istedi.

NEDEN SİMGE KARTAL OLDU?

BEŞİKTAŞ 1940-1941 sezonunda haftalar ilerledikçe puan farkını açar. Bitime 5 hafta kala rakip Süleymaniye’dir. Beşiktaş farklı önde olmasına rağmen atak üstüne atak yapar. İşte o sıralarda tribününden bir ses yükselir, “Haydi hücum edin Kara Kartallar.” Siyah beyazlıların 6-0 kazandığı bu maçın ardından, Beşiktaş’ın sembolü Amerikan Kartalı olur.


Kartal Yuvası'nın websitesini ziyaret ettiğimizde sayın Kiziroğlu'nun ve gazetenin iddialarını doğrulayacak şu bannerı görmekteyiz. Bannerda bir Amerikan Kartalı illüstrasyonu görüyorsunuz:


Yanlış hatırlamıyorsam Beşiktaş TV de Amerikan Kartalı modellemesi içeren şöyle bir logo da kullanılmıştı:


Klübün resmi sitesinde ise Kara Kartallar efsanesi kapsamında şunlara yer verilmiş:

Son iki sezonun şampiyonu Beşiktaş, 1940-41 sezonuna gençleştirilmiş ve yenilenmiş kadrosuyla girer. Haftalar ilerledikçe puan farkını açan Beşiktaş, ligde liderliğini sürdürmektedir. Bitime 5 hafta kala rakip Süleymaniye’dir. 19 Ocak 1941 Pazar günü Semih Duransoy’un hakemliğini yaptığı Şeref Stadı’ndaki maça Beşiktaş şu kadro ile çıkar: Faruk, Yavuz, İbrahim, Rıfat, Halil, Hüseyin, Şakir, Hakkı, Şükrü, Şeref, Eşref. O sezon bütün maçlarda olduğu gibi, Takımımız yine muhteşem bir oyun ortaya koyar. Maçın ikinci yarısının ortalarıdır. Beşiktaş takımı farklı önde olmasına rağmen rakip kaleye bitmek tükenmek bilmeyen hücumlar gerçekleştirmektedir. İşte o sıralarda Beşiktaş’ın akın yönü olan Şeref Stadı’nın Atatürk panosu bulunan tarafındaki tribününden bir ses yükselir: “Haydi Kara Kartallar. Hücum edin Kara Kartallar”... Şeref Stadı’nı dolduran binlerce taraftar ve maçı takip eden gazeteciler, çınlayan sesle donup kalmıştır. Son derece isabetli bir benzetmedir o anda yapılan. O sezon rakiplerini ezip geçen Beşiktaşlı futbolcuları “Kara Kartal”dan, oynadıkları futbolu “Kara Kartal gibi hücum etmek”ten başka bir şekilde tarif etmek mümkün değildir. Tribünlerden gelen sesin sahibi Mehmet Galin isimli bir balıkçıdır.

Voleci Şeref lakabıyla maruf Şeref Görkey’in voleyle attığı 3 muhteşem gol ve kaptan Hakkı’nın, Şakir’in ve Şükrü’nün birer golüyle sahadan 6-0 galip ayrılırlar.

Bu maçın ardından, Beşiktaş’ın sembolü “Kara Kartallar” olmuştur.


Burada bir kartal türü tanımı yok. Bildiğim kadarıyla Kartal illüstrasyonunu içeren logo varyantı olarak aşağıdaki görsel kullanılıyor. Yapılış tarihini bilmemekle birlikte uzun süredir bildiğim bir görseldir:


Klübün resmi sitesinde Kartal Yuvası mağazalarının adreslerini içeren şöyle bir link var ve bu linkte açılan banner da şu şekilde:


2009-2010 baklava desenli formada kullanılan logo:


Gördüğünüz gibi aynı imaj farklı yerlerde kullanılıyor. Örnekleri çoğaltmak mümkün. Çeşitli ürünlerde bu logo kullanılıyor.

Yüzüncü yıl logosu ise, hangi türe ait olduğu belli olmayan bir kartal illüstrasyonuna sahip:

 
Merak ediyorum:

1) "Kara Kartal"dan kasıt gerçekten Amerikan Kartalı mıdır? Değilse hangi kartal türüdür? Ben farkında değildim ama Beşiktaş'ın eski yönetimleri ve şimdiki yönetimi bu durumun ne kadar farkındaydı ve şu anki farkındalık düzeyleri nedir? Resmi sitede ve ürünlerdeki kartal illüstrasyonlu logo kimin eseridir? Hangi kartal türünden yola çıkılarak bu görsel ürün ortaya çıkarılmıştır? Açıkçası bu konuya dikkat edildiğini düşünmüyorum.


2) Yerellikten yola çıkılarak bir kimlik oluşturma gayesindeseniz, bu bağlamda bu coğrafyada yer alan bir kartal türünü sembol olarak kullanmak daha mantıklıdır. Eğer sayın Kiziroğlu'nun da ifade ettiği gibi gerçekten Şah Kartalı Türkiye'de tehdit altında olan bir tür ise, soyu tükenmekte olan bir canlıyı koruma kapsamında; "bilinçli taraftar" yetiştirmeyi, üniversiteler ile çeşitli konularda fikir alışverişine gitmeyi tüzüğünde kendine amaç olarak belirtmiş Beşiktaş, bu bağlamda böyle bir girişimde bulunabilir mi?

Fikrimce aslolan şey ortada net bir kurumsal kimlik tarifinin olmayışıdır.

6 yorum:

pissed dedi ki...

iyi güzel de, google'da bi şah kartalı diye arattım, çıkan bütün kartallar kahverengi be abicim. bu türün siyah tüylüsü yoksa lakabı da kahve kartallar mı yapacağız?

dürüst olmak gerekirse bana biraz boş bir yazı gibi geldi. kurumsal kimlik konusu ise uzun ve ben yorgunum :)

Adsız dedi ki...

Renk meselesi önemli. Bir biyolog kurumsal kimlikten anlamaz, o yüzden önerilerini sorgulama ihtiyacı duydum. Bir de tabii Amerikan Kartalı referansını nerden alıyor? Yazıda sormaya çalıştığım şey oydu.

Emin olmadığım şeyler var.

1) Türkiye'de başka kartal türleri de yaşıyor. Diğer türler tehdit altında mı? Başka bir kartal türü mesela balıkçı kartal veya yılan kartalı önerilemez mi?

2) Mutlaka bir kartal türü baz alınmalı mı? Yazıda sorduğum soru o yüzden önemli. Mevcut illüstrasyon nasıl bir referans noktasıyla hazırlandı?

chanbong dedi ki...

efendim amerika'dan ayagimin tozuynan selamlar.
amerikan kartali denilen sey ingilizcede bald eagle diye gecer. google'da bald eagle diye aratirsaniz goreceksiniz, besiktas'in kullandigi kartal resmine pek benzer kendisi.

amerikan kartali denmesinin nedeni de bu kartalin amerikan federal dokumanlarinda, ve mesela bizim cumhurbaskanligi forsu gibi amerikan baskani muhrunde falan kullanilmasindandir. wiki'de baktim, kuzey amerika'da epey gorulen bir turmus. (gerci sonra baskan forsunun logosuna bakiyorsun, siyah-beyaz degil kahverengi-beyaz bi hayvan gorunuyor ama hayvanin esasi baya siyah (yahut koyu kahve-beyaz).

kurumlar hakkinda gunlerce konusabilirim ama kurumsal kimlik falan bana uzak, ben isin amerika kartali kismina aciklik getireyim dedim nacizane.

selam sevgi.

Adsız dedi ki...

Bald eagle, evet. Belgesellerden de oldukça aşinayım.

Mesele şurada kilitleniyor:

Klübün resmi sitesinde klüp ambleminin ne olduğuna dair bilgiler var. Hatta ilk rozet ve kara kartal sembolünün çıkış hikayesi de anlatılıyor.

Ancak klübün amblem ile birlikte kullandığı ve yazıda da örneklemeye çalıştığım kartal illüstrasyonu hakkında bir bilgi yok. Bu illüstrasyon yapılırken kaynak olarak ne alındı? Bir kartal fotoğrafına mı bakıldı yoksa hayali bir figür mü yaratılmaya çalışıldı? Yoksa başka bir kartal illüstrasyonundan mı yola çıkıldı?
Mevcut illüstrasyona (amblem üzerine kondurulan) bakarak bu Amerikan Kartalıdır diyemem.

Mesela Charlotte Bobcats'in logosuna bak. Kullanılan vaşak illüstrasyonu için o bölgede yaşayan "lynx rufus" cins isimli vaşağın esas alındığı belirtiliyor. Neyse ne... Sonuçta bir referans noktası tayin edilmiş.

Bu soruların cevabını bizim yönetim verebilir mi? Geçen seneki baklava desenli forma için "Baba Hakkı'nın forma üzerine giydiği kazağı" örnek aldıklarını söyleyerek bizi "keklemeye" çalışan yönetim -ki o forma standart Adidas şablonlarından biridir- buna da bir açıklama yapar elbet. Tabii yapması için konunun gündemde kalması lazım.

Sorun, kurumsal kimlik sorunudur. Ne, nerede, nasıl kullanılıyor belli değil. Kartal Yuvası sitesinde fantaziye yakınsayan bir banner ve bildiğin "bald eagle" varken, başka yerlerde başka başka kullanımlar...

Galiba yazı burada bitmeyecek.

Sibel, bu arada, teşekkürler. Senin yazını da bekliyoruz :)

chanbong dedi ki...

abi bir kaplumbaga hizinda okuyorum, kismen kitap bitmesin diye :) premier league'e baya hakim olmak gerekiyor bazi kisimlari anlayabilmek icin, onu saymazsak seker gibi.

Unknown dedi ki...

Kiziroğlu'nun tespitlerine katılıyorum. Tek farkla: Beşiktaş'ın "kara kartal" figürü Şah Kartal (Aquila heliaca) değil Kaya Kartalı (Aquila chrysaetos) denilen türdür. Kaya Kartalı günümüzde Kırgız ve Kazak Türkleri tarafından avcılıkta kullanılmaktadır ve bu kartal Türklerdeki gerçek kartal motifidir. Bu konuda, tarafımdan kaleme alınan "Yanlış Kartal" adlı pdf dosyasında (Google aramasıyla çıkmaktadır) bilgi bulunmaktadır. Saygılarımla, kaleminiz kırılmasın!